chłopiec czytający książkę

Chcesz, by Twoje dziecko pokochało czytanie? Poznaj tę metodę!

21.11.2025
Reading time: 8 minutes
Ewa Czajka
Wiek przedszkolny to czas intensywnego rozwoju dziecka – zarówno intelektualnego, jak i fizycznego. To właśnie wtedy maluchy mają duże zapotrzebowanie na składniki odżywcze, a ich organizm jest wyjątkowo wrażliwy na niedobory. Dlatego tak ważne jest, aby dieta przedszkolaka była zbilansowana, różnorodna i sprzyjała budowaniu prawidłowych nawyków żywieniowych.

Jednocześnie jest to okres, kiedy u wielu dzieci pojawia się wybiórczość pokarmowa, zwana również neofobią żywieniową. Może to być etap przejściowy, ale czasem przeradza się w poważniejszy problem, który wpływa na funkcjonowanie całej rodziny.

W tym artykule wyjaśniamy:
  • skąd bierze się wybiórczość pokarmowa,
  • jak odróżnić normę od zaburzenia odżywiania,
  • czym jest ARFID,
  • jak wspierać dziecko w domu i przedszkolu,
  • kiedy zgłosić się do specjalisty,
  • jakie metody terapeutyczne stosuje się w Polsce i na świecie.

Czym jest i czym się wyróżnia symultaniczno–sekwencyjna metoda nauki czytania?

W przeciwieństwie do tradycyjnych metod (tak zwanego głoskowania/literowania), opiera się na naturalnym rozwoju mowy dziecka. Najpierw rozumiemy i wypowiadamy samogłoski i sylaby, a dopiero później całe wyrazy. Dlatego właśnie tu również zaczynamy od samogłosek i sylab, a nie od „nazw liter”.

Co daje taka kolejność?

  • Dziecko nie myli literek
  • Odczytuje słowa płynnie, bez głoskowania
  • Od początku czyta ze zrozumieniem – nawet pojedyńcza litera ma znaczenie np. „A!” jako okrzyk
  • Rozwijają się obie półkule mózgu, co sprzyja koncentracji, pamięci i rozwojowi mowy
  • Metoda świetnie sprawdza się u dzieci z trudnościami – m.in. z opóźnionym rozwojem mowy, afazją, dysleksją, autyzmem, zespołem Downa czy niepełnosprawnością intelektualną

Etapy symultaniczno–sekwencyjnej nauki czytania

Etap 1: Samogłoski i pierwsze dźwięki

Zaczynamy od samogłosek typu: A, U, I, O, E, Y.


Towarzyszą im:

  • Gesty artykulacyjne (dziecko „widzi” głoskę),
  • Obrazki pomagające nadać litrom znaczenie,
  • Dźwięki zwierząt: MU, KO KO, BE, HAU HAU (tzw. wyrażenia dźwiękonaśladowcze),
  • Wyrazy globalne związane z życiem dziecka, np. AUTO, LALA, DOM.

To etap intensywnego korzystania z funkcji prawej półkuli mózgu, która specjalizuje się w całościowym (globalnym) przetwarzaniu i zapamiętywaniu obrazów.

Etap 2: Sylaby otwarte

To najważniejszy element metody! Dzieci uczą się sylab w tzw. paradygmatach, np.:

PA – PO – PU – PÓ – PE – PI – PY

To dlatego tak szybko zaczynają czytać pierwsze słowa: MAMA, PUMA, MAPA.
Dla wielu rodziców to moment „magiczny” – nagle okazuje się, że dziecko naprawdę czyta!

Etap 3: Sylaby zamknięte

Dzieci uczą się rozróżniać sylaby typu:
​
PA ↔ AP
MA ↔ AM
​
To trudniejszy etap, ale niezwykle ważny – przygotowuje do płynnego czytania trudniejszych wyrazów.

Etap 4: Nowe sylaby i zbitki spółgłoskowe

Pojawiają się sylaby z kolejnymi spółgłoskami: SA, ZA, HA, ŁA, SZA, CZA, DŻA, RA i wiele innych.

Etap 5: Samodzielne czytanie tekstów ze zrozumieniem

To moment, na który wszyscy czekają! Pierwsze czytanki są bardzo proste, oparte na codziennym słownictwie dziecka, ilustrowane (co wzmacnia rozumienie). Dziecko zaczyna przechodzić od czytania sylab do czytania pełnych zdań.

Jak nauczyciele pracują metodą symultaniczno–sekwencyjną?

Zajęcia są krótkie, intensywne i angażujące. Nauczyciele wykorzystują różnorodne pomoce dydaktyczne, w tym:

  • Kartoniki z sylabami
  • Czarno-białe obrazki
  • Konkretne przedmioty i plansze sytuacyjne
  • Ćwiczenia usprawniające analizę wzrokową i słuchową
  • Ruch, rytm i melodię

Przechodząc do kolejnych etapów, zaleca się działanie „na zakładkę”, czyli jednoczesne ćwiczenie materiału z następujących po sobie działów.

Zasady wizualne i stymulacja mózgu

  • Czcionka i zapis: Prezentując litery lub pisząc je, stosuje się czcionkę bezszeryfową Arial oraz wielkie litery (np. DOM). Badania neurobiologiczne dowodzą, że mózg znacznie łatwiej rozpoznaje czarne litery na białym tle lub litery białe na czarnym tle (w przypadku dużych trudności). Z tego samego względu podczas nauki czytania prezentuje się obrazki czarno-białe.
  • Stymulacja Lewopółkulowa: Jednocześnie z kolejnymi etapami nauki czytania prowadzona jest stymulacja mechanizmów lewopółkulowych, zgodnie z zaleceniami Metody Krakowskiej.
  • Etapy wprowadzania: Przy ćwiczeniach szeregów, sekwencji i relacji należy przestrzegać kolejności: naśladowanie, współdziałanie (podetapy: kontynuowanie i uzupełnianie) oraz instrukcja.
  • Materiały dla dzieci z zaburzeniami: Dzieciom z zaburzeniami podaje się materiał stopniowo: najpierw konkretny, następnie tematyczny, atematyczny i docelowo literowy.

Ważne jest, aby nauka była przyjemnością. W przedszkolu wprowadzanie kolejnych etapów musi odbywać się podczas ciekawie zaaranżowanej zabawy, ponieważ na tym etapie nauczyciel zaszczepia w dziecku miłość do czytania.

Kluczowe korzyści z zastosowania metody

  • Opanowanie czytania prostych tekstów ze zrozumieniem.
  • Wykształcenie prawidłowej artykulacji głosek języka polskiego.
  • Kształtowanie asymetrii półkulowej koniecznej do prawidłowego opracowania informacji językowych i zbudowania systemu językowego.
  • Stymulowanie wszystkich funkcji poznawczych (w tym podwyższanie funkcji intelektualnych) poprzez ćwiczenia wspomagające naukę czytania.
  • Kształtowanie koncentracji i umiejętności kierowania własną uwagą.

Dlaczego tak wielu specjalistów poleca tę metodę?

Symultaniczno-sekwencyjna nauka czytania jest jedną z siedemnastu technik Metody Krakowskiej, opierającej się na krajowych i światowych badaniach neurobiologicznych i językowych. Dzięki temu metoda ta uwzględnia reguły rozwoju języka polskiego i reguły tworzenia się systemu językowego u dzieci polskich.

Metoda ta gwarantuje skuteczną naukę czytania (traktowaną jako prymarną w stosunku do pisania, które jest sekundarne) dzieciom z dysfunkcjami i zaburzeniami. Dodatkowo dąży do poziomu optymalnego umiejętności językowych, osiąganego przez dziecko neurotypowe w danym wieku, nawet w terapii dzieci z trudnościami.

Sylaby kontra spółgłoski

  • Metoda opiera się na sylabach (które pojawiają się w repertuarze wokalnym dziecka już w okresie niemowlęcym), a nie na spółgłoskach.
  • W języku polskim spółgłoski nie występują w izolacji. Ich izolowane wypowiadanie (np. P(y), B(e)) prowadzi do błędów i trudności w syntezie wyrazów i zdań.
  • Opieranie się na sylabach i nadawanie znaczenia czytanemu tekstowi (nawet pojedynczej samogłosce prymarnej) gwarantuje, że dziecko będzie czytało ze zrozumieniem.

Jak możesz wspierać dziecko w domu?

Rodzic nie musi prowadzić pełnych zajęć – od tego są specjaliści. Możesz jednak w łatwy sposób wzmacniać postępy dziecka:

  • Powtarzaj z dzieckiem samogłoski i sylaby z gestami,
  • Czytajcie razem wyrażenia dźwiękonaśladowcze (dzieci to kochają!),
  • Pokazuj dziecku podpisy na przedmiotach w domu (LALA, PUF A, AUTO),
  • Układajcie krótkie sekwencje z klocków lub naklejek,
  • Czytajcie książeczki z serii „Kocham Czytać”,
  • Chwal dziecko za każdy postęp – nawet najdrobniejszy.

Najważniejsze jest, aby nauka była krótka, częsta i przyjemna. Można ją sprytnie przemycić podczas codziennych czynności.

Pytania i odpowiedzi – Metoda symultaniczno–sekwencyjna

1. Na czym opiera się symultaniczno-sekwencyjna nauka czytania?
Na badaniach neurobiologicznych i językowych oraz na regułach rozwoju języka polskiego u dzieci.
2. Dlaczego metoda ta jest szczególnie skuteczna dla dzieci z trudnościami?
Ponieważ bierze pod uwagę specjalizacja półkul mózgowych i wspiera rozwój mowy prowadząc równolegle ćwiczenia usprawniające lewą półkulę mózgu.
3. Która półkula włącza się jako pierwsza w proces nauki czytania?
Prawa półkula – odpowiadająca za obrazy, dźwięki i przetwarzanie całościowe.
4. Jakie elementy czytania przypisane są prawej półkuli?
Samogłoski, sekwencje samogłosek, wyrażenia dźwiękonaśladowcze, czytanie globalne.
5. Kiedy zaczyna pracować lewa półkula?
Podczas nauki sylab otwartych, sylab zamkniętych, czytania wyrazów i zdań.
6. Dlaczego metoda opiera się na sylabach, a nie na spółgłoskach?
Bo w języku polskim spółgłoski nie występują samodzielnie, a ich izolowane wypowiadanie prowadzi do błędów w syntezie wyrazów.
7. Jakie umiejętności muszą być rozwinięte, aby dziecko mogło rozpocząć naukę czytania tą metodą?
Linearne (czyli liniowe- od lewej do prawej) przetwarzanie wzrokowe, słuchowe i ruchowe.
8. Jak wspiera się dzieci, które nie mają gotowości do czytania?
Poprzez stymulację mechanizmów lewopółkulowych – ćwiczenia szeregów, sekwencji i relacji, kategoryzacji, szukania podobieństw i różnic.
9. Jakie trzy etapy obowiązują przy wprowadzaniu każdej jednostki językowej?
Powtarzanie → Rozumienie → Nazywanie.
10. Jaką czcionkę i zapis stosuje się podczas nauki?
Czcionkę Arial, wielkie litery, najlepiej białe na czarnym tle.
11. W jaki sposób wspiera się zapamiętywanie samogłosek?
Za pomocą gestów artykulacyjnych, obrazków ust i obrazków sytuacyjnych z życia dziecka.
12. Dlaczego jedna samogłoska musi mieć kilka przyporządkowanych obrazków?
Aby pokazać wieloznaczność i nadać literze funkcję znaczeniową, a nie symboliczną.
13. Co oznacza „działanie na zakładkę”?
Równoczesne ćwiczenie materiału z kolejnych działów – nie czekamy aż dziecko perfekcyjnie opanuje cały etap.
14. Jakie są podstawowe etapy wczesnej nauki czytania?
1) W dużym uproszczeniu: samogłoski → 2) sylaby otwarte → 3) sylaby zamknięte → 4) nowe sylaby → 5) czytanie tekstów.
15. Jakie ćwiczenia pomagają przygotować dziecko do etapu sylab zamkniętych?
Porządkowanie od lewej do prawej, analiza wzrokowa, różnicowanie wzorów odwróconych.
16. Dlaczego pseudowyrazy są ważne?
Pseudowyrazy to słowa, które nie mają znaczenia. Uczą faktycznego czytania, a nie zgadywania – szczególnie przydatne u dzieci dyslektycznych.
17. Jakie materiały dydaktyczne są polecane w tej metodzie?
„Kocham Czytać”, „Moje sylabki”, pomoce Centrum Metody Krakowskiej.
18. Co oznacza, że metoda wspiera programowanie języka?
Uczy budowania zdań z podmiotem i orzeczeniem, co jest szczególnie ważne dla dzieci z ASD i AP.